بیماری کم خونی می تواند علل متفاوتی داشته باشد و انواع مختلفی دارد. علت اصلی کم خونی، کمبود هموگلوبین خون می باشد. هموگلوبین (Hb) یک پروتئین است که در گلبول‌های قرمز یافت می‌شود و نقشی اساسی در حمل اکسیژن (O2) و دی‌اکسید‌کربن (CO2) ایفا می‌کند.
از نظر ساختاری، هموگلوبین حاوی یک گروه آهن یا هِم (heme) می باشد که هر گروه هِم دارای یک اتم آهن است و این گروه مسئول اتصال اکسیژن به هموگلوبین می‌باشد.
دلایل مختلف کم خونی در بانوان
کم خونی ناشی از فقر آهن:
شایع ترین نوع کم خونی می باشد که در صورت عدم وجود آهن کافی بروز می کند. علت کمبود آهن می تواند از دست دادن حجم زیادی خون در حین عادت ماهانه طولانی مدت و شدید، جراحی سنگین، پولیپ یا سرطان روده و موارد دیگر باشد. رژیم غذایی تاثیر بسزایی در تامین آهن دارد و حتی یکی از علل اصلی کم خونی، عدم استفاده از منابع غذایی سرشار از آهن می باشد. این مواد غذایی شامل اسفناج، عدس، تخم کدو حلوایی، حبوبات، گوشت قرمز، جگر گاو، کینوا، ماهی، آب گوجه فرنگی، شکلات تلخ، کشمش و سیب زمینی پخته شده است.
در دوران بارداری نیاز هست که مادر آهن کافی مصرف کند تا هم جنین و هم مادر از فقر آهن در امان باشند.
کم خونی ناشی از فقر ویتامین (مگالوبلاستیک):
این نوع از کم خونی معمولا بر اثر کمبود ویتامین B12 و یا B9 (فولیک اسید) رخ می دهد. در این نوع کم خونی، بدن گلبول‌های قرمز خونی تولید می کند که نمی‌توانند اکسیژن را به خوبی تحویل دهند.
اسید فولیک (فولیک اسید) جزء ویتامین های گروه B است که یکی از عملکردهای اصلی آن کمک به تولید گلبول های قرمز و هموگلوبین است.
قرص‌های مکمل حاوی فولیک اسید می‌توانند این نوع کم خونی را درمان کنند.
اسید فولیک با کمک سایر مواد مغذی از قبیل آهن، مس، ویتامین B6 و B12کمک به تولید گلبول های قرمز خون
می کنند.
ممکن است یک متخصص نتواند تشخیص دهد که علت کم خونی بیمار کمبود ویتامین B12 است و قرص آهن با دوز بالا تجویز کند. این حالت معمولا در افراد مبتلا به کم خونی وخیم بروز می‌کند که در حقیقت نوعی بیماری خود ایمنی است. عدم دریافت ویتامینB12 کافی می‌تواند موجب کرخی و بی‌حسی دست‌ها و پاها، مشکلات در راه رفتن، از دست دادن حافظه و مشکلات بینایی شود. نوع درمان بستگی به عامل مولد بیماری دارد، اما به هر حال مصرف ویتامینB12 ضروری است.
بیماری‌های نهفته:
بیماری‌های خاصی هستند که می‌توانند به توانایی بدن در تولید گلبول‌های قرمز خونی آسیب بزنند. برای مثال، افراد مبتلا به بیماری‌های کلیوی به ویژه بیمارانی که دیالیز می‌شوند در معرض ابتلا به کم خونی قرار دارند. کلیه‌های این بیماران قادر به ترشح هورمونهای کافی برای تولید گلبول‌های خونی نبوده و در هنگام دیالیز نیز آهن از دست می‌دهند.
بیماری‌های خونی ارثی:
اگر در خانواده سابقه بیماری خونی وجود داشته باشد، احتمال به ارث رسیدن آن به سایر اعضای خانواده نیز افزایش می‌یابد. یکی از امراض خونی ارثی، کم خونی گلبول‌های داسی شکل است. به جای تولید گلبول‌های قرمز خونی طبیعی که به راحتی درون رگ‌های خونی حرکت می‌کنند، گلبول‌های داسی شکل حرکت سختی داشته و دارای لبه‌های خمیده هستند. این گلبول‌ها نمی‌توانند در رگ‌های خونی ظریف به آسانی حرکت کنند و در نتیجه مسیر رسیدن خون به اعضای بدن را مسدود می‌کنند. بدن گلبول‌های قرمز داسی شکل را نابود می‌کند، اما نمی‌تواند با سرعت کافی، انواع طبیعی و سالم جدیدی را تولید کند. این امر موجب بروز کم خونی می‌شود. نوع دیگری از کم خونی ارثی، تالاسمی است. تالاسمی زمانی بروز می‌کند که بدن ژن‌های ویژه‌ای را از دست می‌دهد و یا ژن‌های غیر طبیعی مختلف از والدین به کودک به ارث می‌رسد که بر نحوه تولید هموگلوبین تاثیر منفی می‌گذارند.
کم خونی آپلاستیک:
نوع نادری از کم خونی می باشد و زمانی بروز می‌کند که بدن توانایی تولید گلبول قرمز به اندازه کافی ندارد. از آنجا که این امر بر گلبول‌های سفید نیز تاثیر منفی می‌گذارد، خطر بالای بروز عفونت‌ها و خونریزی‌های غیر قابل توقف برای مبتلایان وجود دارد. ا
دلایل مختلفی کم خونی آپلاستیک:
1. روش‌های درمانی سرطان‌ها (پرتودرمانی و شیمی درمانی)
2. قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی (مانند مواد مورد استفاده در برخی حشره‌کش‌ها، رنگ و پاک کننده‌ها و شوینده‌های خانگی)
3. برخی داروها (مانند داروهای مخصوص درمان روماتیسم مفصلی)
4. بیماری‌های خود ایمنی (مانند لوپوس)
5. عفونت‌های ویروسی که بر تراکم استخوانی تاثیر می‌گذارد.
نوع درمان بستگی به میزان حاد بودن کم خونی دارد. این بیماری را می‌توان با تعویض خون، مصرف دارو و یا پیوند مغز استخوان درمان کرد. کم خونی برای پیشرفت در بدن به گذر زمان احتیاج دارد. در ابتدا احتمالا هیچ علامتی از کم خونی بروز نمی کند و یا علائم بسیار جزئی و خفیف باشد، اما با پیشرفت بیماری می‌توان شاهد علائمی چون خستگی، ضعف، عدم توانایی در کار و تحصیل، کاهش دمای بدن، پریدگی رنگ پوست، ضربان قلب سریع، کوتاهی تنفس‌ها، درد سینه، سرگیجه، تحریک پذیری، کرخی و سردی دست‌ها و پاها و سردرد بود. تشخیص این بیماری با انجام یک آزمایش خون امکانپذیر است. در صورت مثبت بودن جواب آزمایش و ابتلا به کم خونی، انجام آزمایشات دیگری نیز برای تشخیص نوع آن ضروری است. انتخاب نوع درمان کم خونی بستگی به علت بروز آن دارد. برای مثال، نحوه درمان کم خونی گلبول‌های داسی شکل با نحوه درمان کم خونی ناشی از رژیم غذایی فاقد آهن یا فولیک اسید متفاوت است. از این رو برای کشف بهترین روش معالجه باید به متخصص مربوطه مراجعه کرد.
درمان هایی که می‌توان برای کنترل کم خونی پیشنهاد نمود عبارند از:
• مصرف منابع غذایی حاوی آهن که در ابتدا به آنها اشاره کردیم.
• مصرف مواد خوراکی که جذب آهن را در بدن افزایش می‌دهند مانند آب پرتغال، توت فرنگی، کلم و یا سایر میوه‌ها و سبزیجات حاوی ویتامین C.
• چندین مطالعه نشان داده اند که قهوه و دیگر نوشیدنی های کافئین‌دار می توانند جذب آهن را کاهش دهند لذا از مصرف نوشیدنی هایی مانند چای و قهوه تا دو ساعت قبل و بعد از وعده غذایی خودداری کنید.
• کلسیم نیز از جمله مواد معدنی ای می باشد که با جذب آهن تداخل دارد و جذب آهن را دشوار می کند؛ بنابراین برای بهترین روش مصرف کلسیم به میزان مناسب و کافی با پزشک متخصص مشورت کنید.
• مصرف کافی فولیک اسید و ویتامین B12 در رژیم غذایی
• مصرف قرص و مکمل های آهن با مشورت پزشک یا داروساز
(این قرص‌ها در دو نوع فروس و فریک ارائه می‌شوند. جذب فروس در بدن بهتر صورت می‌گیرد اما اثرات جانبی مانند تهوع، استفراغ و اسهال در پی دارد. با این حال این اثرات جانبی را می‌توان با کمک برخی اقدامات کاهش داد؛ از آن جمله اینکه ابتدا با نیمی از دوز تجویز شده شروع کرد و به تدریج آن را به دوز کامل رساند. قرص را در دوزهای تقسیم شده مصرف کرد. قرص را همراه با غذا مصرف کرد و اگر نوعی از قرص آهن مشکلاتی ایجاد می‌کند با متخصص مربوطه برای مصرف نوع دیگر مشورت کرد.)
• بانوانی که باردار نیستند اما در سن باروری قرار دارند باید هر ۵ تا ۱۰ سال یکبار آزمایش کم خونی بدهند. این امر حتی در شرایط سلامت باید صورت گیرد. انجام این آزمایش‌ها باید از زمان نوجوانی آغاز شود.
همچنین باید در صورت داشتن علایمی چون عادت ماهانه شدید و طولانی، مصرف آهن کم و یا تشخیص قبلی ابتلا به کم خونی باید هر سال آزمایش خون بدهند. اکثر افراد از طریق یک رژیم غذایی سالم و منظم می‌توانند از غذاهای سرشار از آهن استفاده کنند اما برخی افراد نمی‌تواند آهن کافی بدست آورند که مهمترین این افراد دختران نوجوان و زنان در سن بارداری هستند که یا در هر عادت ماهانه خون زیادی را از دست می‌دهند یا بیش از یک بچه دارند و یا از IUD (وسیله ای جهت پیشگیری از بارداری) استفاده می‌کنند.
• کودکان و زنان باردار نیز در این گروه هستند. این افراد باید به طور دوره‌ای آزمایش کم خونی بدهند و در صورت فقر آهن، حتما باید با مشورت پزشک از مکمل‌های آهن استفاده کنند که نحوه درمان بیماری آنها بر عهده پزشک است.
داروطب به شما کپسول فررودین را پیشنهاد می کند که یک مکمل کامل حاوی آهن، اسید فولیک، ویتامین B12 ، ویتامین C می باشد که در مقاله بالا اهمیت این ترکیبات در جذب آهن و ساخت گلبول قرمز ذکر شد.
ورزشکاران و افرادی که به دلیل کمبود آهن به مشکل ریزش مو دچار هستند نیز می توانند از فواید کپسول فرو- دین بهره مند شوند.
این کپسول مناسب افراد:
• مناسب برای بانوان در سنین تولید مثل (قبل از بارداری، بارداری و شیردهی)
• برطرف کننده کم خونی، فقر آهن، کمبود اسید فولیک و ویتامین B12
• تقویت یادگیری و حافظه در کودکان دچار فقر آهن
• درمان ریزش مو ناشی از فقر آهن
• مناسب برای ورزشکاران